woensdag 26 september 2018

Uit de toon – een jeugdherinnering


Op de klank van de woorden bewoog ik mijn mond. De juf dirigeerde en zong zelf het luidst. Bij een enkeling stond ze even stil en boog ze zich voorover. Ook bij mij.
Ze rook naar zeep. Haar oor hing naast mijn gezicht. Een bleekgewassen oor met een knopspeld.
Opeens was het liedje uit.
Ze draaide haar gezicht naar mij toe en joeg haar blauwe ogen mijn hoofd in. ‘Je moet wel meezingen, hoor,’ zei ze. ‘Niet alleen je mond bewegen.’
Iedereen gniffelde.

De spelletjes die ze buiten deden. Zakdoekje leggen, niemand zeggen. Een-twee-drie-vier-vijf-zes-zeven, wie mag ik een zoentje geven? Spannende dingen. Waarbij je ook nog rennen moest. Ik viel nogal eens.

De volgende ochtend zei ik tegen mijn moeder dat ik liever thuis bleef.
‘Maar op de kleuterschool kun je toch fijn spelen? Daar hebben ze heel veel speelgoed.’
‘Maar dat heb ik hier toch ook?’
Voor deze ene dag mocht ik thuis blijven.

vrijdag 14 september 2018

Van kort verhaal naar volwaardige roman: ‘Eksteroogs diagnose’ – deel XII


Brief aan de uitgever

Tips, tips? Don’t do what I have done
Je roman kan nog zo goed geschreven zijn, hij is pas volwaardig als hij is uitgegeven en zijn weg gevonden heeft naar de lezer.

Stel, je wilt je manuscript niet in eigen beheer uitgeven, maar voorleggen aan een gerenommeerde uitgever. Daar hoort in de eerste plaats een begeleidend schrijven bij.
Hoe die op te stellen, daar hebben al genoeg mensen aandacht aan besteed.
Wel kan ik je verzekeren dat je geen brief moet versturen zoals ik op vierentwintigjarige leeftijd gedaan heb.

Voorbeeldbrief
Het was mijn allereerste keer. En hij was lang. Ingekort:


                                                                                              ‘1 april 19..    


Geachte uitgever,

Tussen puinhopen van snippers papier van mislukte gedichten, twee PTT-uitgaven – een telefoongids van Amsterdam en een postcodeboek van het gehele land – werd na jarenlange zwangerschap het hier ingeslotene geboren.

De moeder heet:         Poëzie
De vader:                    Lyriek
We noemen hem:       ‘Sintelpad van vleselijk gruis’

Ik zou het zeer op prijs stellen, wanneer u de moeite neemt ‘Het Sintelpad van vleselijk gruis’ door te lezen en het zou mij verheugen, wanneer u het ook zou willen uitgeven, bij wijze van doop.

Zou u zich echter niet geroepen voelen dit te doen, mag ik dan zo vrij zijn het volgende ter sprake te brengen?
Een mens die zich in deze wereld slechts geroepen voelt te schrijven als een gek, kan toch niet over zo’n 50 jaar onder de grond worden gestopt zonder ooit te hebben gepubliceerd?
Want wat zal geschieden?
Máánden later zal mijn achterkleindochter op de aan haar nagelaten zolderkamer in Groningen mijn 3000 gedichten, 25 romans, 45 verhalenbundels, 12 essays, 78 toneelstukken. 1 opera, 12 musicals en 4 verschillende versies voor een moderne uitvoering van de Bijbel vinden, waarna zij zich prompt naar uw uitgeverij zal begeven, om alles ter publicatie aan te bieden, opdat mijn familie uit alle van mij mee geërfde schulden zal kunnen worden verlost.
Het ergste van alles zal echter zijn, dat mijn lichaam zal worden opgegraven om (….) sectie op mijn lichaam te laten verrichten om de doodsoorzaak vast te kunnen stellen: lettermoeheid. (….)
Dat kunt u mijn lichaam toch niet aandoen?

(…)

In afwachting en bij voorbaat hartelijk dank voor uw bereidwilligheid het werk door te nemen, teken ik,

Hoogachtend,’

En het effect?
Ik geloof dat degene die deze brief bij de uitgeverij onder ogen kreeg, heeft geschud van het lachen of van ergernis. Hierdoor moet de door mij meegeleverde retour-porto op de grond zijn gevallen en zoek geraakt. Op 3 april van dat jaar ontving ik namelijk een kaartje van betreffende uitgeverij, met bevestiging van ontvangst en het verzoek: ‘s.v.p. retour-porto bijsluiten.’
Ik wist toch bijna zeker dat ik dat wel gedaan had?
Onderdanig zond ik de benodigde postzegels na.
Lollige brief en (extra) postzegels mochten niet baten. Mijn manuscript werd afgewezen. Op kwaliteit. En terecht.

Ergo…
Schrijf je begeleidend schrijven bondig en zakelijk. Besteed net zo veel aandacht aan je begeleidend schrijven als je aan je manuscript en synopsis hebt besteed. Niet net zo veel tijd, maar wel met zo veel aandacht.

Tips, meer tips!
Oké, nog eentje dan.
Schrijf je begeleidend schrijven zonder fouten. Je begeleidend schrijven is je visitekaartje, een eerste kennismaking.
Er wordt gezegd dat een redacteur niet meer de moeite neemt om je synopsis, laat staan je manuscript in te zien als er in het begeleidend schrijven al een foutje zit.
Zou dit echt waar zijn?
Stel dat je ergens een lidwoord vergeten bent. Zou dan een redacteur inderdaad je synopsis en manuscript geen blik meer waardig gunnen, met het risico dat hij of zij een meesterwerk misloopt?

woensdag 5 september 2018

Schrijfblokkaderemmers


Alcohol en andere drugs
Het zal per schrijver verschillen. Bij mij helpen alcohol en andere drugs niet om van een schrijfblokkade af te komen. Ik raak er alleen maar geremder van. Bovendien heb ik begrepen dat de meeste drugs pas echt hun effect  prijsgeven wanneer je ze al een tijdje hebt gebruikt, wanneer je er aan gewend bent geraakt, zeg maar verslaafd.

Eigen ervaring
Voor mij dus alleen een glaasje wijn tijdens een feestje of als beloning voor gedane schrijfarbeid.
En die andere drugs? In mijn vroegere, wilde jaren heb ik wel eens bij gelegenheid hasj gerookt. Leuke ervaring. Vaak daarbij - in de juiste omgeving, bij de juiste vrienden - flink op de spreekstoel gezeten, mijzelf telkens enthousiast onderbrekend met de opmerking: ‘Dat schrijf ik morgen op!’
De volgende dag was ik echter alles vergeten. Het enige wat ik er aan overhield, waren anekdotes zoals hierboven beschreven. En… dagenlang geen woord meer op papier.
Ik had het kunnen weten. Ver van mij weg, vage kennissen die van blowen hun tijdverdrijf en levensdoel hadden gemaakt: ze zaten daar maar wat te zitten in hun walm. Te loooom. Zo voelde ik mij ook na een avondjes blowen. Loom en onverschillig. Dat moest stoppen. Meteen. Schrijven wilde ik.

Alternatief
Maar wat dan wel te doen als je geen woord meer op papier of op je computerbeeldscherm krijgt? Voor mij geldt een gezondere oplossing dan alcohol en andere drugs, en die kan ik een ieder van harte aanbevelen.
Stap naar buiten, ga een eind wandelen of fietsen. Frisse lucht en de aandacht verleggen, dat zijn voor mij dé middelen tegen een schrijfblokkade.

Die andere drug
Duurt een schrijfblokkade echter langer dan drie maanden, dan is die meestal niet meer op te heffen met frisse lucht en de aandacht verleggen alleen. Omdat zo’n blokkade waarschijnlijk van psychische aard is, te maken heeft met bijvoorbeeld die andere drug: een overdreven hang naar perfectionisme.
Een overdreven hang naar perfectionisme komt vaak voort uit faalangst.

Heb vertrouwen, schrijf maar raak
Laten wij daarom met zijn allen vertrouwen houden in ons schrijven.
Gooi tijdens het schrijven van een eerste versie vooral die innerlijke censor overboord, die innerlijke censor die telkens roept van ‘Dit is niet goed’ en ‘Dat zal je nooit lukken.’
Heb vertrouwen, schrijf maar raak. Ernest Hemingway zei: ‘Write drunk, edit sober.’
Dan hebben we geen alcohol of andere drugs meer nodig. Dan komt de inspiratie vanzelf.